İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

“Örmesi b*klu olsun!” tebrik ve temennisine dair…

Efendim geçenlerde bir dostumuzun almış olduğu arabanın “tekerini düzeltmek üzere” bir balıkçıda buluştuk. Taam edildi ve çaylar geldi. Elbette çay dediğiniz şey sohbetsiz pek bir acı oluyor.

“Es-sohbeti bilâ çay / Kes-semâi bilâ ay” düsturunca sohbeti koyulaştırdık. Derken aklıma bir “tekeri çamurlu olsun” deme temennisi geldi. Bu söz kalıbı kullanılmadığından gayrı ihtiyari açıklamak zorunda kaldım sözü nereden devşirdiğimi…

Başka yerlerde de kullanılıyor mudur bilemiyorum ama biz Beğdili boyundan yüzyıllar önce kopmuş ve Afyonharahisar’a yerleşmiş olan Cerit yörüklerinde bir kullanım vardır: Bir kişinin buzağısının doğduğu duyulursa -ki bu bir müjde olarak her kaşılaşılan kişiye söylenir ve mutluluk paylaşılır- hemen bir temenni cümlesi sarf edilir “Örmesi b*klu olsun”.

Kültüre yabancı olanlara izah etmekte fayda gördüğüm “örme” kelimesini biraz açayım müsaade buyurursanız. Örme “örme kazak” tamlamasından tamlananı düşmüş bir isim olarak anlaşılsa da yörüklerde koyun ya da keçi kılının eğirilmesi ile yapılan ipin oklava kalınlığında kat kat örülmesi sonucu elde edilen bir çeşit urgandır. Yaylak arazide yetişkinler iple bağlanmaz fakat buzağılar hem annesi sürekli emerek ishal olmaması hem de ana ile buzağıyı ayırıp süt sağılabilmesi için örme elzem bir malzemedir.

Buzağılık tabir olunan etrafı imkana göre taş, ağaç, çalı gibi nesnelerle çevrili alana çakılan sağlam kazıklara bağlanan bu örme ipler yumuşak olduğundan buzağının boğazını keserek zarar vermez, kullanımı pratik ve kolaydır. Aslında yörük hayatı için belki de en önemlisi her zaman ulaşılabilir ve ücretsiz malzemeden üretiliyor olmasıdır.

Peki bu ipin -affınıza sığınarak yazıyorum- “b*klu olması” ne demektir? Bir insan buzağısı doğan birine gülümseyerek neden “örmesi b*klu olsun” der ki?

Sonuç söylenmiş ve sebep kastedilerek sanatlı bir temennide bulunulmuştur aslında… Buzağı yaşarsa örmesi kirlenecektir değilse o örme kaldırıldığı bir köşede temiz temiz durur. Şehirleştik diye kültürümüzden pat diye vaz geçecek değiliz ya… Ben bunu çocuklar için de kullanıyorum. “Allah analı, babalı büyütsün. Dinine, milletine, vatanına, ana-babasına hayırlı bir evlat olsun! Mürüvvetini sizlere göstersin! temennilerinden sonra “bezi b*klu olsun” diyorum yakın dostlarıma…

Bu yazıda ortalığı neyin götürdüğünün farkındayım ama malumdur ki tıpta, dinde ve dilde utanmanın sınırları vardır. Kelimenin etrafında kıvranır durursanız doğru anlaşılmaz ise sağlık, din ve dil elden gidiverir.

Bu yazının okuyucusundan bu minvalde bir anlayış beklediğimi ifade ediyor, cümle çiftçilere örmesi, anne ve babalara bezi b*klu evlatlar nasip etmesini Cenab-ı Allah’tan niyaz ediyorum.
Sevgi, selam ve hürmetlerimle…

Mustafa KAYIHAN
25.03.2022
Sıhhiye-Ankara

Yorumlar kapatıldı.