Kutadgu Bilig’de “botu” çocuk, yavru, bebek. Orta Türkçede “botu” deve yavrusu… Derleme Sözlüğünde “boylu” hamile demek “bodu-k+lu” yani yavrulu… Afyonkarahisar’ın Koçbeyli köyündeki “boyu yüklü” tabirini yazılı bir metinde göremedim. “Onu işe götürmeyin boyu yüklü, Allah korusun bir şey olur.” der köylü. Şimdi buna göre “boyu yüklü” tabirini nasıl anlayacağız? Burada bir en ve boydan bahsedilmediğine göre “Onun boyu” değil bahsedilen o zaman şöyle anlayacağız “botu yüklü” mealen “bebek yüklü” demek oluyor. Buradaki “t” sesinin nasıl “y” olduğunu derleme sözlüğündeki “boylu” kelimesinde vermiştik. Buradan halkın “boyu yüklü” tabirindeki “boyu” kelimesini “botu” olarak hâlâ hatırladığı anlamı çıkmasın çünkü kimse bu anlamını bilmiyor. Fakat yılarca sözlü kültürle aktarıla aktarıla bugüne kadar şeklini muhafaza etmiş.
Rahmetli ninem kızlarını ya da torunlarını sevecekse “ak mayam” diye severdi. Onlar mayanın tek ve çift hörgüçlü devenin melezlenmesiyle elde edilen tüylü (tülü) dişi deve olduğunu biliyorlardı elbette biz görmedik ama hikayesini dinledik. Muhtemeldir ki oğlumun ve kızımın gündemine dahi gelmeyecek bu kelimeler… Yavrularına “ak mayam” diyerek seven bir millet elbette “botu yüklü” tabirini “boyu yüklü” olarak yaşatmayı da başarır.
Râviyân-ı ahbâr, nâkilân-ı âsâr ve muhaddisân-ı rûzigâr böyle rivâyet eder efendim.
07.06.2023
Ankara
Mustafa KAYIHAN
Yorumlar kapatıldı.